حماقت از جمله موضوعاتی است که در حوزه ناهنجاریهای رفتاری قرار دارد و روانشناسان، آنرا مورد بحث و بررسی قرار میدهند. امام علی(ع) که در اصلاح ناهنجایهای رفتاری اهتمام خاصی داشته، در موارد متعددی از نهجالبلاغه به مقولۀ حماقت پرداختهاست. پژوهش پیش رو در پی آن است تا مؤلفههای حماقت از دیدگاه نهجالبلاغه را مورد بررسی قرار دهد. روش تحقیق بهصورت توصیفی، تحلیلی و کتابخانهای میباشد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که از دیدگاه امام علی(ع) پنهان بودن زیر زبان، عجله و سستی و یک جانبهنگری، از نشانههای حماقت میباشد که بهواسطه آنها، میتوان به حماقت افراد پیبرد. از دیدگاه امام علی (ع)، حماقت دارای آسیبهایی میباشد که عبارتاند از عدم تشخیص سود و زیان و فقر که هم شامل مصادیق مادی و هم معنوی میگردد. امام راهکارهایی نیز برای در امان ماندن و پیشگیری از آسیبهای حماقت برمیشمرد که عبارتاند از دوری و سکوت، که هر یک از آنان تابع شرایط و موقعیت خود میباشد؛ در دوری از احمق که نمود بارز آن در دوستی با احمق و مشاوره گرفتن از او است، امام نهی شدیدی از آن مینماید. سکوت نیز به عنوان یک راهکار، در مواقعی میباشد که امکان دوری از او وجود ندارد. در خصوص جنبههای درمانی حماقت نیز باید یادآور شد که هرچند در کلام موجود از امام علی(ع) بهصراحت درمانی برای حماقت ذکر نشده است، ولی با تدبر در همنشینهای حماقت در گفتار امام علی و کاربرد متعدد تعقل با حماقت، بهدست میآید که درمان حماقت از دیدگاه امام علی)، استفاده از عقل میباشد.