کتاب و حکمت دو مفهومی است که در تفاسیر قرآن دربارهی آن بحث شده است. مسئله اصلی نوشتار حاضر واکاوی مفهوم حکمت در همنشینی با کتاب در قرآن کریم است. در نگاه جدید ادعا بر آن است که مفهوم حکمت در مواردی که با کتاب همنشین شده است، مفهومی متفاوت از حکمت لغوی و اصطلاحی در قرآن دارد. روش پژوهش در مقاله حاضر تحلیل معنایی و مخاطب شناسی در آیاتی است که حکمت در کنار کتاب آمده است. با تامل در مخاطبان کتاب و حکمت در سراسر قرآن درمییابیم که پیامبران و امت پیامبر دو مخاطب کتاب و حکمت در طول تاریخ بودهاند. از سویی از منظر قرآن برخی قرینهها وجود دارد که حکمت در مواردی که با کتاب همنشین است، تنها به معنای مصطلح لغوی خود مانند منع از جهالت و استواری سخن نیست بلکه معنایی خاص پیدا کرده است. از جمله قرینههایی که در خصوص کاربست حکمت در قرآن وجود دارد، میتوان به این موارد اشاره کرد: بهرهمندی اختصاصی اولواالالباب از حکمت علیرغم عمومیت تعلیم، تکرار امر تعلیم حکمت به پیامبر، نعمت ثقیل الهی، واکنش حسودانه یهود به نعمت حکمت و... . بنابر این از مجموع رویکرد تعلیم حکمت به امت پیامبر و تکرار آن به دست میآید که دستکم یکی از معانی حکمت در چهار آیه قرآن که با کتاب همنشین شده است به معنای ولایت علی علیهالسلام است که در قالب عنوان حکمت باید به مسلمانان تعلیم داده میشد.
Rezaei G, Gholam-Ali A, Moradi M. Co-occurrence of the Concepts Hikmah and Kitab in the Quran and the Generation of a New Concept. 3 2020; 13 (26) :141-165 URL: http://pnmag.ir/article-1-984-fa.html
رضایی غزاله، غلامعلی احمد، مرادی محمد. همنشینی حکمت و کتاب در قرآن و زایش مفهومی نو. پژوهشنامه قرآن و حدیث. 1399; 13 (26) :141-165