|
فراتر از غایت: تحلیل معناشناختیِ «حتی» و کاربست آن در حل اختلافات تفسیری قرآن کریم
|
سجاد محمدفام   |
|
|
|
چکیده: (67 مشاهده) |
| تبیین دقیق مفاد معنایی ادوات قرآنی، پیشنیازی بنیادین برای فهم عمیق کلام الهی است. در این میان، ادات «حتی» به دلیل کثرت استعمال و تنوع کارکردهای معنایی، به یکی از چالشبرانگیزترین مباحث در تفاسیر ادبی بدل شده است. اگرچه معنای اصلی این ادات «انتهای غایت» است، اما اتخاذ این معنا به صورت پیشفرض در تمام بافتها، میتواند رهزن فهم دقیق باشد. مسئلۀ اصلی این پژوهش، ارائۀ یک چهارچوب روشمند برای حل اختلافات تاریخی مفسران در تشخیص معنای «حتی» در آیات محل نزاع است. این مقاله با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی و بر پایۀ «معناشناسی مبتنی بر بافت»، به واکاوی مهمترین آیات اختلافی میپردازد. یافتهها نشان میدهد که با تحلیل دقیق قرائن متنی و منطق حاکم بر آیه، میتوان به گزینشی مستدل میان سه کارکرد اصلی دست یافت: در آیاتی که بر نقطه پایانی یک عمل یا زمان تأکید میشود، معنای پایهایِ انتهای غایت (بهمعنی إلی أن) کارکرد اصلی است؛ در آیاتی که «حکمت» و «علت غایی» یک فعل الهی یا انسانی مطرح است، معنای تعلیل (بهمعنی کَیْ) ارجحیت مییابد؛ همچنین، در گزارههایی که وقوع یک حکم به یک «شرط انحصاری» یا «امری محال» منوط شده، «حتی» کارکرد بلاغی استثناء (بهمعنی إلّا أن) را ایفا میکند. این پژوهش نتیجه میگیرد که تشخیص صحیح کارکرد «حتی» در هر بافت، صرفاً یک انتخاب لغوی نیست، بلکه کلید دستیابی به لایههای عمیقتر معنایی و رفع بسیاری از مناقشات تفسیری است. این چهارچوب تحلیلی میتواند به مثابه ابزاری کارآمد، به دقیقتر شدن ترجمهها و تفاسیر قرآن یاری رساند. |
|
| واژههای کلیدی: ادات قرآن، حتی، معناشناسی، تفسیر ادبی، انتهای غایت، تعلیل، استثناء. |
|
|
متن کامل [PDF 380 kb]
(38 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1404/8/30 | پذیرش: 1404/8/30 | انتشار: 1404/8/30
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
