اصطلاح مقبوله یکی از اصطلاحات متداول نزد محدثان و فقیهان است. با این وجود، در مفهوم و حجیّت آن، اختلاف نظر دارند. گروهی در مفهوم مقبوله توسعه داده و آن را با متواتر و مشهور یکی دانستهاند و برخی دیگر، آن را به منزلهی اجماع در تصحیح حدیث میدانند. امّا مفهوم دقیق مقبوله چیست؟ اطلاق آن بر احادیث بر اساس چه شروطی است؟ و حجیّت آن نزد فریقین چگونه است؟ این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و ابزار کتابخانهای به بررسی آراء علمای فریقین دربارهی مفهوم مقبوله و حجیّت آن پرداخته و به پرسشهای بالا در کنار طرح برخی دیگر از مباحث مرتبط: جایگاه مقبوله در دستهبندی احادیث، تفاوت و تشابه اصطلاح مقبوله با سایر مصطلحات حدیثی و مفید علم بودن روایت مقبوله پاسخ داده است. بر پایهی یافتههای این پژوهش، مقبوله حدیث ضعیفی است که به دلیل وجود قرائن و شواهدی از جمله: «شهرت عملی»، «تقویت خبر با قرائن خارجی»، «اجماع بر مضمون روایت»، «عدم طعن و انکار» و «نداشتن معارض» مورد پذیرش علما قرار گرفته است؛ هرچند آنان در تطبیق این شروط بر احادیث نیز گاه اختلاف کردهاند که نشان میدهد اصطلاح مقبوله نزد آنان اصطلاحی نسبی و اجتهادی بوده است.
Bostani G, Shamkhi M, matouri A, Moradi Kohnaki F. An Examination of the Concept of Maqbūlah and Its Authoritativeness in the View of Sunni and Shi‘i Scholars. 3 2025; 19 (37) :289-314 URL: http://pnmag.ir/article-1-2210-fa.html
بستانی قاسم، شمخی مینا، مطوری علی، مرادی کهنکی فاطمه. بررسی مفهوم اصطلاح «مقبوله» و حجیّت آن از دیدگاه فریقین. پژوهشنامه قرآن و حدیث. 1404; 19 (37) :289-314