|
ریشه‌یابی فرقه‌شناختی و تطورسنجی روایات مجازات شیخین پس از ظهور در متون روایی شیعی
|
مهدیه پاکروان   ، علیمحمد ولوی 1، نصرت نیلساز |
|
|
|
چکیده: (381 مشاهده) |
| نُه روایت در بحارالانوار به مجازات و سوزاندن شیخین به دست قائم اشاره دارد. مساله این پژوهش تاریخ‌گذاری و ریشه‌یابی فرقه‌شناختی این روایات و نیز تطورسنجی آن‌هاست. بررسی منابع روایی فرق شیعی یعنی زیدیه، اسماعیلیه، نصیریه و دوازده امامی نشان می‌دهد که ریشه این گفتمان به حلقه‌های غالیان قرن دوم به بعد می‌رسد و شرح و تفصیل آن توسط خصیبی پیشوای نصیریان صورت گرفته است. افکار غالیانه، جریان شعوبی‌گری و عرب‌ستیزی در شکل‌گیری و فربه‌شدن این گفتمان نقش بسزایی داشته و اصل تبّری از اصول کلامی امامی سبب راه یافتن این روایات به برخی منابع امامی شده است. در آثار متقدم امامیه این مجازات در قالب عباراتی موجز و مشابه فقط در انتهای دو روایت کمال‌الدین دیده می‌شود که تقطیع و تلخیصی است از آنچه پیش‌تر در میان غلات رواج داشته است. در إسناد هر دو روایاتِ صدوق نام متهمان به غلو به چشم می‌خورد. دلائل‌الامامه - کتابی غالیانه و مجهول‌المولف- نیز روایاتی در این موضوع دارد که متأثر از الهدایهالکبری است. بحارالانوار با تکرار چندباره روایات غلات و امامیه بسامد روایت را بالابرده است. تکرار این روایات در منابع اخباریان قرن یازده و بعد از آن این موضوع را در منظومه فکری امامیه برجسته کرده، حال‌آنکه ریشه این روایات به غلات و نصیری‌ها می‌رسد. این تحقیق با روش تحلیل محتوا با طی کردن گام‌هایی چون جمع‌آوری داده‌ها، مقوله‌یابی و کدگذاری روایات، مقایسه کمّی و کیفی آن‌ها و بررسی إسناد-متن روایات نتایج خود را ارائه داده است. |
|
| واژه‌های کلیدی: فرق شیعه، غلات، مجازات شیخین، مهدی، خصیبی، نصیریه. |
|
|
متن کامل [PDF 2459 kb]
(353 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1401/11/19 | پذیرش: 1401/11/10 | انتشار: 1401/11/10
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
