«اختلاف حدیث» و «عوامل بوجودآورندهی آن»، از جمله مسائل حدیثپژوهی است که بیاعتنایی به آن، منجر به عدم وثوق به حدیث و کنار گذاشتن آن میگردد؛ برایناساس، دانشمندان و حدیثپژوهان به دلیل تأثیر شناخت اسباب اختلاف حدیث در چگونگی رفع تعارض آن، با بررسی این اسباب میکوشند راهکارهای برون رفت از تعارض را بیابند. بخشی از اختلاف حدیث، در مرحلهی نقل و وصول به طبقات بعدی رخ داده است و در ایجاد آن ناسخان و راویان حدیث نقش داشتهاند. پژوهش حاضر، موضوع اختلاف حدیث را با رویکرد بررسی نقش راویان از عصر پیامبر$ تا پایان دوره امامان%با تأکید بر آرای آیتالله سیستانی مورد واکاوی قرار میدهد. ایشان پارهای از اختلافات غیر واقعی را از ناحیهی ناقلان و ناسخان و ناشی از عواملی نظیر: عمد و تساهل، یافته و فارغ از تحلیل رجالی به بررسی این عوامل پرداخته است. از مطالعه آثار ایشان برمیآید عملکردهای ناسخان و راویان که منجر به اختلاف حدیث شده به سه گونه: عامدانه، غیرعامدانه و مشترک بین حالت عمد و غیرعمد قابل تقسیم است.
Alavi A, Mansouri S, Ayazi S M A, Mirdamadi S M. The Role of Narrators and Scribes in the Emergence of Hadith Differences (with an Emphasis on the Innovations of Ayatollah Sistani). 3 2023; 16 (31) :305-324 URL: http://pnmag.ir/article-1-1602-fa.html
علوی عبیر، منصوری سعید، ایازی سید محمدعلی، میردامادی سید مجتبی. نقش راویان و ناسخان در پیدایش اختلاف حدیث (با تاکید بر نو آوری های آیت الله سیستانی). پژوهشنامه قرآن و حدیث. 1401; 16 (31) :305-324