فهم بسیاری از آیات قرآن کریم در گرو درک بافت تاریخی عصر نزول و فهم باورهای مخاطبان قرآن در آن عصر است. ناگفته پیداست که گزارش تاریخی موثقی که از ویژگیهای تاریخی آن عصر سخن بگوید امروزه در دست نیست. با این وجود اما راه برای فهم وضعیت آن دوران نیز بسته نیست. یادمانهای فیزیکی و فرهنگی به جای مانده از آن دوران، ظرفیت خوبی برای فهم بسیاری از موضوعات و مسایل آن عصر دارد. با کمک این یادمانها میتوان بسیاری از موضوعات و مفاهیمی که درک آنها وابسته به فهم فضای نزول قرآن است را روشن نمود و بدین سان به فهم بهتر بسیاری از مفاهیم و موضوعات قرآنی کمک کرد. در میان یادمانهای تاریخی، کتیبهها یکی از مجموعه منابع ارزشمندی هستند که قابل استفاده برای فهم بهتر وضعیت تاریخی مفاهیم تاریخی و مبهم قرآنی میباشند. مقاله پیشرو نظر به این کاربرد کتیبهها، در نظر دارد تا به باز تفسیر تعبیر «جدّ» در آیه سوم سوره مبارکه جن بپردازد. روش این پژوهش تاریخی است و در آن با گردآوری کتیبههای مرتبط با مفهوم مدنظر و خوانش آنها تلاش میشود تا معنای این واژه در عصر نزول قرآن بهدست آورده شود. بررسی انجام شده در این پژوهش نشان میدهد که واژه «جدّ» بهرغم نگرش قاموسی و فقه اللغهای مفسران و لغویان، براساس شواهد کتیبهای به جای مانده در شمال عربستان اسم علم خاص است که به نوعی خاص از خدایان اشاره میکند.
Mahdavi Rad M A, Shojaie H. A Comparative Study of the Interpretation of Jadd (جَد) in the Verse "وَ أَنَّهُ تَعالی جَدُّ رَبِّنا" in Lexical and
Explanatory Sources with Historical Memories. 3 2024; 17 (33) :5-24 URL: http://pnmag.ir/article-1-1840-fa.html
مهدویراد محمدعلی، شجاعی حسین. بررسی تطبیقی تعبیر جد در آیه «وَ أَنَّهُ تَعالی جَدُّ رَبِّنا» در منابع لغوی و تفسیری با یادمانهای تاریخی. پژوهشنامه قرآن و حدیث. 1402; 17 (33) :5-24