|
بررسی اقسام ناهمخوانی و تباین در تفسیر و تأویل و استناد صوفیه به آیات
(با تأکید بر امهات متون نثر صوفیه نظیر رساله قشیریه، کشف المحجوب، کشف الاسرار، اسرار التوحید و ...)
|
محمدرضا عابدی جیقه   |
|
|
|
چکیده: (778 مشاهده) |
| نگرش ذوقی و باطنگرایی صوفیه اقسام ناهمسانی و مخالفت با سیاق را در تفسیر آنها از آیات قرآن پدید میآورد. این امر سبب ایجاد مراتب مختلفی از تأویل در استناد صوفیه به آیات میشود؛ تأویل آنها از آیات گاه در حد مخالفت با ظاهر لفظ و عدم تطابق با معانی لغوی است و در مواردی از این حد فراتر رفته و به تفاوت با معنای مراد آیه میرسد. رویّه صوفیه در تفسیر و تأویل و اتکا به تلقی ذوقی و باطنگرایانه از آیات در پارهای از اوقات پررنگتر میشود و به شکل مصادره به مطلوب و خلط مبحث نمود مییابد و در اشکال حادّتر خود به تناقض و تضاد و تباین با معنا و مدلول اصلی آیه میانجامد. در این جستار، نخست اشکال مختلف تباین و ناهمخوانی در تفسیر و استناد صوفیه به آیات قرآن دستهبندی گردیده و سپس برای هر کدام از آنها نمونههای متعدد از امهات متون نثر صوفیه نقل شده است و در ذیل هر کدام از نمونهها توضیحاتی ناظر بر جنبههای ناهمخوانی، تعارض، تناقض و یا تضاد با آیه یا آیات مرتبط آمده است. نتیجه نشانمیدهد مصادیق گونههای مختلف ناهمخوانی و تعارض در تأویل نویسندگان و مشایخ صوفیه از آیات از الگوهای مشابه و همسان بهرهمیبرد و مبنای آنها در تفسیر ذوق و عاطفه و گرایش به باطن و اصالت دادن به راه دل و کشف معنای باطنی از این طریق است. صوفیه در تفسیر چندان مقید به مقتضای ظاهر آیات نبوده و غالبا معنای مد نظر خود را بر آیات تحمیلکردهاند. |
|
| واژه‌های کلیدی: تأویل، تضاد، تناقض، صوفیه، خلاف سیاق، مصادره به مطلوب |
|
|
متن کامل [PDF 393 kb]
(106 دریافت)
|
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
تخصصي
دریافت: 1402/12/14 | پذیرش: 1402/12/14 | انتشار: 1402/12/14
|
|
|
|
|
|
|
| ارسال پیام به نویسنده مسئول |
|
|
|
| ارسال نظر درباره این مقاله |
|
|
|
