آیه ۱۹ سوره نور که به آیه اشاعه فحشا معروف است، از چندین منظر دارای اهمیت میباشد. از طرفی از شمار آیات الاحکام به حساب آمده و از طرف دیگر به واسطه پرداختن به یکی از رذائل اخلاقی یعنی اشاعه فحشا، جزء مباحث علم اخلاق است. یکی از چالشهای مهم در این آیه، وعده عذاب در دنیا و آخرت برای کسانی است که اشاعه فحشا را دوست دارند. از طرفی تعلق عذاب به یک عمل جوانحی مثل دوست داشتن، به صورت اجماعی، مورد قبول فقها نمیباشد. در حالی که از ظاهر آیه، دلالت تعلق عذاب بر اعمال جوانحی ممکن است. سه دیدگاه کلی در میان مفسران قابل استخراج است. گروهی قائل به ناظر بودن «یحبون» به عملی جوارحیاند و گروهی آن را ناظر به عملی جوانحی میدانند و گروه سوم آن را ناظر به هر دو میدانند. هر کدام برای اثبات سخن خویش دلائلی آوردهاند. هدف این پژوهش، بررسی و نقد این دلائل و مشخص کردن نظر مختار در این خصوص میباشد. از نظر نگارندگان، توجه به سیاق آیات در حل این مشکل بسیار سودمند است. نگارندگان معتقدند که بحث مربوط به قذف و داستان افک بر اساس سیاق به پایان رسیده است. آیه مورد بحث و دو آیه پس از آن درصدد بیان یک قاعده کلی هستند. این قاعده کلی این است که پیروی قدم به قدم از شیطان گناه است. از نظر ایشان، برای الهام یا علاقه لحظهای و غیراختیاری، نمیتوان گناهی متصور بود. لکن اگر این علاقه پیگیری شده و مرتبا به آن رجوع شود، پیروی خطوات شیطان صورت پذیرفته و از نظر خداوند، این امر گناه میباشد، اما بواسطه رأفت و مهربانی خداوند، بر این گناهان جوانحی، عذابی مترتب نشده است، با این وجود، اگر پیروی قدم به قدم از شیطان ادامه پیدا کند و نهایتا به اقدام، منتج شود، عذاب دردناک حتمی خواهد بود.
Ajilian Mafogh M M, Rezaei A. Evaluation of the Reasons of the Commentators of the Two Sects Regarding the Usage of the Word "Yuḥibbun" in Verse 19 of Surah al-Nūr as Referring to the Internal or External Organs. 3 2025; 18 (35) :45-69 URL: http://pnmag.ir/article-1-2065-fa.html
آجیلیان مافوق محمدمهدی، رضائی علی. ارزیابی دلایل مفسران فریقین در خصوص جوارحی یا جوانحی بودن واژه «یحبون» در آیه ۱۹ سوره نور. پژوهشنامه قرآن و حدیث. 1403; 18 (35) :45-69