یکی از شخصیتهای مهم تاریخ تشیع که از راویان حدیث و اصحاب امام کاظم (ع)، امام رضا(ع) و امام جواد(ع) به شمار میآید، ابومحمد صفوان بن یحیی بیاع سابری کوفی است. اگرچه وی از محدثان، فقها و متکلمان معروف زمان خود و همچنین از اصحاب اجماع میباشد، در عین حال در ارتباط با شخصیت رجالی او در رجال کشی روایات متعارضی (5 روایت در مدح و 1 روایت در قدح) نقل شده که با توجه به جایگاه ویژه صفوان در نقل و نشر تعالیم اهل بیت(ع) و تبیین فرق انحرافی، ارزیابی اینگونه روایات ضرورت مییابد. از اینرو، این مقاله با بکارگیری روش کتابخانهای و تحلیل و بررسی اسناد و دادهها، به سنجش اینگونه روایات پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که روایت قدح به دلیل ضعف راویان و عدم اعتبار سند، همچنین تناقض متن آن با سایر روایات کشی، مرجعیت فقهی، وکالت، عدالت و اجماع بر وثاقت صفوان ناسازگار است. حتی اگر سند و متن آن مورد تأیید باشد، بازهم امکان جمع میان این دو دسته روایات وجود داشته و روایت قدح حمل بر تقیه و موقتبودن حکم میشود.
Zarrinkolah E. Validation of Conflicting Narratives in al-Kashi’s Rijāl Concerning Ṣafwān ibn Yaḥyā. 3 2025; 18 (35) :225-247 URL: http://pnmag.ir/article-1-2072-fa.html
زرین کلاه الهام. اعتبار سنجی روایات متعارض «کشی» در وصف صفوان بنیحیی. پژوهشنامه قرآن و حدیث. 1403; 18 (35) :225-247