عبدالله بن مسعود از شخصیّتهای به نام تاریخ صدر اسلام، قاری و دارای مصحف است که ارزیابی شخصیّت او از آن رو دارای اهمیّت است که مکاتب اسلامی از نظر آشنایی وی با علوم قرآن و حدیث، قرائت و تفسیر، بیشتر زبان به تأییدش گشودهاند. عملکرد او قبل از شهادت پیامبر(صلی الله علیه وآله) با عنوان شاگرد مکتب وحی و بعد از فقدان ایشان به عنوان مدافعِ اسلام اصیل قابل تأمل است. ابن مسعود از جمله صحابهای است که در طیّ حیات خود حتّی اگر پیروی از مکتب حق به ظاهر موجب صدمه دیدن جایگاه اجتماعی او شد، موضع خود را کاملاً به صورت روشن بارها و بارها اعلام کرد؛ همین صراحت است که از اندیشۀ عبدالله بن مسعود مکتبی مستقل میسازد و این مکتب پایۀ فعالیّتهای امام علی (علیه السلام) در زمان حکومت ظاهری ایشان در کوفه است. همکاری او در زمان خلیفۀ دوم که بیشتر در حوزۀ فعالیّتهای فرهنگی است از یک سو و موضع گیریهای صریح او در برابر عملکرد خلفای سه گانۀ بعد از پیامبر(صلی الله علیه وآله) به ویژه عثمان، نظرات متفاوتی را پیرامون وی رقم زده است که با توجیه اذن امام علی(علیه السلام) به وی در جهت همکاری با دستگاه خلافت میتوان کلیّات عملکرد او رامثبت ارزیابی کرد؛ چه اینکه تنها نقد جدی اهلبیت(علیهم السلام) در منابع مختلف مربوط به حذف معوذتین ازمصحف اش می شود از این رو میتوان سایر تهمت ها را به سبب دفاع او از امام علی(علیه السلام) ترسیم کرد.
Pouresmaeil E. An Assessment of the Personality and Performance of Abdullah bin Masud . 3 2016; 9 (18) :79-98 URL: http://pnmag.ir/article-1-393-fa.html
پور اسماعیل احسان. ارزیابی شخصیت و عملکرد عبداللهبنمسعود. پژوهشنامه قرآن و حدیث. 1395; 9 (18) :79-98