برخی از قرآن پژوهان معاصر، دستیابی به فهم مخاطبان اولیه از آیات قرآن را در امر تفسیر مهم تلقی و آن را کلید حلّ اختلافهای تفسیری قلمداد میکنند. این قرآن پژوهان، تفسیری که بر مبنای فهم اعراب عصر نزول باشد را، «تفسیر تاریخی» نام نهادهاند. محدود شدن به فهم مخاطبان اولیه در تفسیر قرآن هرچند معایبی دارد اما آگاهی از فهم آنان مزایایی نیز دارد و مفسران قرآن از گذشته، در تفسیر برخی از آیات، به فهم اعراب عصر نزول توجه داشتهاند. از آنجا که با فاصله گرفتن از صدر اسلام، اقوال تفسیری پیرامون آیات قرآن افزایش یافته لذا دستیابی به فهم مخاطبان اولیه دشوار شده است. به نظر میرسد اولین مرحله برای کشف فهم مخاطبان اولیه، بررسی قواعد و معیارهایی باشد که بر مبنای آن بتوان تفاسیری که پس از صدر اسلام شکل گرفتهاند را از تفاسیر و برداشتهای مربوط به صدر اسلام، تفکیک کرد. به همین منظور، در این تحقیق به روش توصیفی - تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانهای، به بررسی چنین معیارهایی پرداختیم. مهمترین این معیارها بدین قرار است: الف) خالی بودن تفسیر از آراء فرقهای - اعتقادی. ب) خارج نکردن آیات از معنای اولیه. ج) تقدم آیات قرآن بر قواعد ادبی. د) خالی بودن تفسیر از دیدگاههای علمی و فلسفی.
Moslehi M, Kalantari A A. Examining the Rules of Distinguishing Historical Interpretation. 3 2024; 17 (33) :157-181 URL: http://pnmag.ir/article-1-1846-fa.html
مصلحی مجتبی، کلانتری علیاکبر. بررسی قواعد تمییز تفسیر تاریخی. پژوهشنامه قرآن و حدیث. 1402; 17 (33) :157-181